 |
ՀՐԱՉՅԱ ԱՃԱՌՅԱՆ
|
Միջազգային բառեր ասելով պիտի հասկանայինք այն բառերը, որոնց հորինմանը մասնակցել են բոլոր ազգերը կամ գոնե՝ բազմաթիվ ազգեր: Այսպիսի երևույթ չկա դեռ աշխարհում, ուստի և իրապես միջազգային բառ չկա: Միջազգային կոչվելու իրավունք պիտի ունենային թերևս, օր., մայր, տուն, տասն և նման բառեր, որոնք գործածական են հարյուրավոր լեզուների մեջ (հնդեվրոպական լեզվախումբ), բայց սրանք էլ ճիշտ նույն ձևով պահված չեն լեզվից լեզու, և նրանց հորինողները ոչ թե այդ զանազան ազգերն են, այլ նրանց նախնիքը, որոնք հորինման ժամանակ մի միակ ազգ էին կազմում, ուստի սրանք էլ միջազգային չեն: Նրանք միջազգային են միայն լեզվաբանների համար և լեզվաբանական մտքով, այն էլ՝ որոշ աշխարհամասի համար:
Սովորական գործածության մեջ միջազգային ասելով հասկացվում են այն բառերը, որոնք գործածական են բոլոր կամ բազմաթիվ լեզուների մեջ, միևնույն ձևով և միևնույն իմաստով: Այսպես, օրինակ, վագոն (շոգեկառքի) միջազգային բառ է:
Բոլոր «միջազգային» կոչված բառերը իրապես պատկանում են մի լեզվի, որից փոխառությամբ տարածվել են և տարածվում են ուրիշ լեզուների մեջ: Այսպես՝ վերոհիշյալ վագոն բառը անգլերեն է և նշանակում է պարզապես «բեռնասայլ»: Շոգեկառքի հնարիչները լինելով անգլիացիք՝ նրանց բառն էլ տարածվել է ամեն կողմ:
Ժողովուրդները չեն հետաքրքրվում բառի միջազգայնականությամբ: Եթե նրանք բառը վերցնում են իրարից, ուրիշ շարժառիթ չունեն, եթե ոչ նվազագույն ճիգի օրենքը: Պատրաստ բառը աշխատանք չի պահանջում: Ընդհակառակը, «միջազգային» բառը, մտնելով զանազան ժողովուրդների մեջ, հենց որ առարկան շատ գործածական է դառնում, «միջազգային» բառն էլ հալվում է: Այսպես՝ ավտոմոբիլ բառը միջազգային էր, այժմ ֆրանսիացիք դարձրել են auto կամ voiture, անգլիացիք՝ moyor-car կամ car, ամերիկացիք՝ automobile կամ ford, գերմանացիք՝ Kraftwagen կամ wagen, դանիացիք՝ bil և այլն:
Ո՞ւր մնաց միջազգայնությունը՝ նույնիսկ երկու անգլիախոս ժողովուրդների միջև:
Բառերի միջազգայնությամբ հետաքրքրվում են միայն գիտնականները և մեկ էլ՝ ընկերավարական գործիչները:
Գիտնականները փնտրում են իրենց հեշտությունը: Անշուշտ դժվար է նրանց համար սովորել յուրաքանչյուր ազգի լեզվով ichtiologia, meteorologia և այլ բառեր: Մի ընդհանուր գիտական ձև փրկում է նրանց նեղությունից: Բայց նրանք իրենց սահմանափակ շահերի համար նկատի չեն առնում հասարակ ժողովրդի ահռելի բանակը, որ այդ «գիտական» բառերից ոչինչ չի հասկանում, բայց իսկույն կամ քիչ մտածումով ըմբռնում է, երբ ասում են՝ ձկնաբանություն, օդերևութաբանություն և այլն:
Գալով ընկերավարական գործիչներին, որոնք ավելի անկեղծ են, բխում են «ժողովուրդների շահերից», բայց սխալվում են, կարծելով, թե մի քանի, թեկուզ մի քանի հարյուր, այդպիսի գիտական բառերի միջազգայնացմամբ կարող է լեզուն միջազգային դառնալ:
Սովորական գործածության մեջ միջազգային ասելով հասկացվում են այն բառերը, որոնք գործածական են բոլոր կամ բազմաթիվ լեզուների մեջ, միևնույն ձևով և միևնույն իմաստով: Այսպես, օրինակ, վագոն (շոգեկառքի) միջազգային բառ է:
Բոլոր «միջազգային» կոչված բառերը իրապես պատկանում են մի լեզվի, որից փոխառությամբ տարածվել են և տարածվում են ուրիշ լեզուների մեջ: Այսպես՝ վերոհիշյալ վագոն բառը անգլերեն է և նշանակում է պարզապես «բեռնասայլ»: Շոգեկառքի հնարիչները լինելով անգլիացիք՝ նրանց բառն էլ տարածվել է ամեն կողմ:
Ժողովուրդները չեն հետաքրքրվում բառի միջազգայնականությամբ: Եթե նրանք բառը վերցնում են իրարից, ուրիշ շարժառիթ չունեն, եթե ոչ նվազագույն ճիգի օրենքը: Պատրաստ բառը աշխատանք չի պահանջում: Ընդհակառակը, «միջազգային» բառը, մտնելով զանազան ժողովուրդների մեջ, հենց որ առարկան շատ գործածական է դառնում, «միջազգային» բառն էլ հալվում է: Այսպես՝ ավտոմոբիլ բառը միջազգային էր, այժմ ֆրանսիացիք դարձրել են auto կամ voiture, անգլիացիք՝ moyor-car կամ car, ամերիկացիք՝ automobile կամ ford, գերմանացիք՝ Kraftwagen կամ wagen, դանիացիք՝ bil և այլն:
Ո՞ւր մնաց միջազգայնությունը՝ նույնիսկ երկու անգլիախոս ժողովուրդների միջև:
Բառերի միջազգայնությամբ հետաքրքրվում են միայն գիտնականները և մեկ էլ՝ ընկերավարական գործիչները:
Գիտնականները փնտրում են իրենց հեշտությունը: Անշուշտ դժվար է նրանց համար սովորել յուրաքանչյուր ազգի լեզվով ichtiologia, meteorologia և այլ բառեր: Մի ընդհանուր գիտական ձև փրկում է նրանց նեղությունից: Բայց նրանք իրենց սահմանափակ շահերի համար նկատի չեն առնում հասարակ ժողովրդի ահռելի բանակը, որ այդ «գիտական» բառերից ոչինչ չի հասկանում, բայց իսկույն կամ քիչ մտածումով ըմբռնում է, երբ ասում են՝ ձկնաբանություն, օդերևութաբանություն և այլն:
Գալով ընկերավարական գործիչներին, որոնք ավելի անկեղծ են, բխում են «ժողովուրդների շահերից», բայց սխալվում են, կարծելով, թե մի քանի, թեկուզ մի քանի հարյուր, այդպիսի գիտական բառերի միջազգայնացմամբ կարող է լեզուն միջազգային դառնալ:
ՀՐԱՉՅԱ ԱՃԱՌՅԱՆ
Комментариев нет:
Отправить комментарий